Obowiązki pracodawcy w zakresie rozliczeń publicznoprawnych

Powinności pracodawców reguluje przede wszystkim Kodeks pracy¹ oraz ustawy:

• Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych²,

• Ustawa o zwolnieniach grupowych³,

• Ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych⁴,

• Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy⁵.

Oprócz wymienionych aktów prawnych kanon szeroko pojętego prawa pracy obejmuje również rozporządzenia wykonawcze do Kodeksu pracy i do podanych ustaw. Biorąc pod uwagę funkcje ochronną prawa pracy, większość wynikających z niego nakazów i zakazów jest kierowana pod adresem podmiotów zatrudniających pracowników. Organizacja procesu pracy spoczywająca na pracodawcy obliguje go do stosowania szeregu norm regulujących m.in. kwestie czasu pracy i urlopów, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony pracy, jak również innych, np. związanych z ubezpieczeniem społecznym zatrudnionych osób, czy też z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji.

Pracodawcami są wszystkie podmioty zatrudniające pracowników niezależnie od formy organizacyjno-prawnej czy rodzaju własności.

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Podstawową formą nawiązania stosunku pracy jest umowa o pracę, w której uczestniczą dwa podmioty: pracodawca i pracownik.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju osobiście, w sposób ciągły i powtarzalny na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem⁶. Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie jego warunków, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Obowiązkiem pracodawcy jest poszanowanie godności i innych dóbr osobistych pracownika(art. 11¹K.p.).Pracownicy mają prawo do wypoczynku, do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy a przede wszystkim do godziwego wynagrodzenia za pracę (art.13 K.p.).

Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa pracy każdy pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę⁷.Realizacja tej ustawy następuje poprzez politykę państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę⁸.  Od dnia 1 stycznia 2006 r. wynosi ono 899,10 zł.⁹. Obecnie niższa od minimalnego wynagrodzenia może być tylko płaca w I roku pracy nie mniejsza niż 80% minimalnego wynagrodzenia tj.719,28 zł. Od dnia 1 stycznia 2007 r. minimalne wynagrodzenie pracowników wynosi 936,00 zł. a, dla zatrudnionych w pierwszym roku pracy 748,80 zł. tj. 80% minimalnego wynagrodzenia¹⁰.

Wynagrodzenie za pracę jest istotnym elementem umowy o pracę i podlega szczególnej ochronie. Ochronę tą gwarantują przepisy Kodeksu pracy, nakładając na pracodawców i pracowników szereg obowiązków i ograniczeń. Ochrona wynagrodzenia za pracę obejmuje:

• zakaz zrzeczenia się przez pracownika prawa do wynagrodzenia,
• określenie minimalnej częstotliwości i terminu oraz sposobu wypłaty,
• ograniczenie dokonywania potrąceń,
• sankcje karne z tytułu nieprawidłowego lub nieterminowego wypłacania wynagrodzenia.

Należy wspomnieć, że przepisami ściśle związanymi z ochroną wynagrodzenia są regulacje ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy¹¹.

Stosunek pracy istnieje wyłącznie pomiędzy stronami, które go kreowały. Wysokość dochodów konkretnej osoby stanowi informację dotyczącą sfery życia prywatnego osoby fizycznej. Dobra osobiste są to „indywidualne wartości świata uczuć, życia psychicznego człowieka”¹².Granice tej ochrony określają normy prawne i może być ona zniesiona (uchylona) wyłącznie w wypadkach ściśle w ustawach określonych.

Ustalając wynagrodzenie za pracę stosuje się, zakres przepisów obligatoryjnych, dokonując potrąceń wynikających z mocy ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1998 r. nr 137, poz. 887 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 6 lutego 1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. z 1997 r. nr 28, poz. 153 z późn. zm.) jak również zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000r. nr 14 poz.176 z późn. zm.)

Do obowiązków pracodawcy w tym zakresie należy:

A. W zakresie składek na ubezpieczenie społeczne:

a) Obliczanie należnych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz na FP
b) Pobranie składek z przychodów ubezpieczonego,
c) Terminowa wpłata składek do ZUS,
d) Ustalenie prawa, obliczanie oraz wypłata należnych zasiłków,
e) Przesłanie do ZUS deklaracji rozliczeniowych oraz informacyjnych,
f) Przesłanie ubezpieczonym informacji o wpłaconych składkach – paski wynagrodzeń lub druk ZUS RMUA,

B. W zakresie podatku dochodowego:

a) Obliczanie zaliczek na podatek dochodowy, a w niektórych przypadkach kwot podatku,
b) Pobór obliczonych kwot od podatnika z wypłaconych mu przychodów podlegających opodatkowaniu,
c) Rozliczanie roczne podatku za podatnika w ustawowo określonych przypadkach,
d) Terminowa wpłata pobranej zaliczki lub podatku do właściwego Urzędu Skarbowego,
e) Przesłanie podatnikom i Urzędom Skarbowym wymaganych deklaracji;

C. W zakresie składek na ubezpieczenie zdrowotne:

a) Obliczanie należnej składki,
b) Pobranie składki z dochodu ubezpieczonego,
c) Obniżenie zaliczki na podatek dochodowy o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne,
d) Terminowe wpłacenie pobranej składki do ZUS,
e) Przesłanie do ZUS wymaganych deklaracji rozliczeniowych oraz informacyjnych.

Przypisy: